Fermat'nın anısına

Google'a girdim ve bir baktım logoda tanıdık bir şeyler var. Birkaç saniye sonra Pierre de Fermat karşımdaydı. Sanıyorum Google kendisinin doğum gününü kutluyor. Her neyse benim odaklanmak istediğim, madem günü Fermat ile açtım, o zaman bir zamanlar taktığım bu insanla ilgili bir iki şey karalayayım istedim.

Fermat'nın aslında birçok alana katkısı var. Hayatının en dikkat çekici özelliklerinden birinin aslında profesyonel bir matematikçi olmamasıdır. Kendisi amatör olarak matematikle ilgilenmiştir; ama muhteşem katkılarda bulunmuş biridir. 21.yy'da kendi adıyla anılan teoremin çözülebilmesi için matematiksel toollar keşfedilmesi gerekmiştir. Halbuki o sayfasının kenarına not düşmüştür, "İspatını yaptım; fakat burada yer yok, o nedenle buraya yazamıyorum."

Zaten olayı efsaneleştiren de bu sözleri. Ardından (sanıyorum 350 civarı) yüzlerce yıl çok çeşitli matematikçiler bu teoremin ispatı üzerine çalışmış. Eğer Fermat gerçekten teoremin kanıtını yaptıysa, ironik bir şekilde o ispar şu anda yapılmış ispat değil. Çünkü teorem modern matematiğin gelişmesiyle çözülmüştür. Zaten o nedenle Fermat'nın gerçekten kanıtı yaptığına inanmayan kişiler de mevcuttur.

Beni konuya bağlayan kitap, Simon Singh'ın Fermat'nın Son Teoremi adlı kitabıydı. Fermat'dan itibaren problemin çözülebilmesine kadar olan süreçte problemi çözmede yardımcı olabilecek tüm matematiksel teknoloji gelişimini anlatıyor kitap. Zaten sonunda kanıtın da birkaç yüz sayfa olması ne kadar geniş çaplı bir araştırma olduğunu gösteriyor. Matematikle oynamanın yanı sıra matematik kültürü edinmeyi de seven biri için şiddetle öneririm.

Tabii teoremi kanıtlayan kişi kim mi? Andrew Wiles.

Onu da kendi ağzından dinleyin.

Bu belgeselin tamamını merak ediyorsanız, BBC Horizon belgesel dizisinden biraz önce bahsettiğim kitabın belgeselidir.